കാവ്യേഷു മാഘഃ

മാഘന്‍ എന്ന കവിയുടെ ശിശുപാലവധം എന്ന കാവ്യം സംസ്കൃതകാവ്യങ്ങളില്‍ വച്ചു ഏറ്റവും ശ്രേഷ്ഠം എന്നാണ്‌ അറിയപ്പെടുന്നത്‌-

"പുഷ്പേഷു ജാതീ പുരുഷേഷു വിഷ്ണുർ-
നാരീഷു രംഭാ നഗരീഷു കാഞ്ചീ
നദീഷു ഗംഗാ നരപേഷു രാമഃ
കാവ്യേഷു മാഘഃ കവി കാളിദാസഃ

"

കാവ്യങ്ങളില്‍ മാഘവും കവികളില്‍ കാളിദാസനും എന്നാണ്‌ ചൊല്ല്‌. മാഘത്തിണ്റ്റെ തന്നെ ൧൯ ആം സര്‍ഗ്ഗം വളരെ വിചിത്രമായ രീതിയിലുള്ള ശ്ളോകങ്ങളല്‍ നിര്‍മ്മിതമാണ്‌. അവയെ ഓരോന്നായി ഇവിടെ പരിചയപ്പെടുത്താന്‍ ശ്രമിക്കാം


മുരജബന്ധം എന്ന ഒരു ശ്ളോകരചനയുണ്ട്‌ അതിന്നുദാഹരണം-

സാ സേ നാ ഗ മ നാ ര ംഭേ
ര സേ നാ സീ ദ നാ ര താ
താ ര നാ ദ ജ നാ മ ത്ത
ധീ ര നാ ഗ മ നാ മ യാ

അത്യന്തം ഉച്ചത്തിലുള്ള സിംഹനാദം ചെയ്യുന്ന സൈനികരും ആനകളുമുള്ള ആ സൈന്യം യുദ്ധം ചെയ്യാന്‍ പോകുന്ന സമയത്ത്‌ വളരെ ഉത്സാഹയുക്തരായിരുന്നു എന്നാണ്‌ ശ്ളോകാര്‍ഥം
{the last letter of the first line has to be read as is typed, theanuswaaram is a pre-fix ti bha and not suffix to ra. Since i cannotupload picture files it is very difficult to explain verbally. anywaythis is it-start from first letter of first line i give name L1 to line one L2line2 and so on. so L1(1) is saa L1(5) is ma etc. i think forcomputer people arrays are well known, and so this will be clear.Now read}

{ L1(1) L2(2) L2(3) L1(4) L1(5) L2(6) L2(7) L1(8)
L2(1) L1(2) L1(3) L2(4) L2(5) L1(6) L1(7) L2(8)
L3(1) L4(2) L4(3) L3(4) L3(5) L4(6) L4(7) L3(8)
L4(1) L3(2) L3(3) L4(4) L4(5) L3(6) L3(7) L4(8)}

{again the same Sloka is got. this type of composition is calledMurajabandham'}

ലക്ഷണം- തിര്യക്‌ രേഖാ ലിഖേല്‍പഞ്ച നവോര്‍ധ്വാസ്തത്ര പങ്ക്തയഃ അഷ്ടകോഷ്ഠാശ്ചതസ്രഃ സ്യുസ്താസു ശ്ളോകം ലിഖേല്‍ ക്രമാല്‍ തത്റാദ്യദ്വിത്രിതുര്യാസു തുര്യത്രിദ്വിദ്യാദ്യപങ്ക്തിഷു ആദ്യദ്വിത്രിചതുഃ പഞ്ചഷട്സപ്താഷ്ടമകോഷ്ഠഗഃ ദൃശ്യതേ പ്രഥമഃ പാദശ്ചതുര്‍ഥശ്ചൈവമേവ ഹായ്‌ ചതുര്‍ഥപങ്ക്തിപ്രാഥമ്യാത്പ്രഥമാവധിവീക്ഷണാല്‍ ദ്വിതീയാദാവാദ്യവിത്രിയോര്‍ദ്വിതുര്യേ ത്രിതുരീയകേ തുര്യത്രിദ്വ്യോസ്ത്രിതീയാദ്യേ ദ്രഷ്ടവ്യോംഘ്രിര്‍ദ്വിതീയക്‌അഃ തൃതീയോംഘ്രിദ്വിതീയാന്ത്യേ ആദ്യ സപ്തമഷഷ്ടയോഃ ദ്വിത്രിപഞ്ചമയോസ്തുര്യഷഷ്ടസപ്തമയോഃ ക്രമാല്‍ തൃതീയാന്ത്യേ ച ലക്ഷ്യോയം---" മാഘം സര്‍ഗം ൧൯